Publicaties 100-plus onderzoek
Henne Holstege, Nina Beker, Tjitske Dijkstra, Karlijn Pieterse, Elizabeth Wemmenhove, Kimja Schouten, Linette Thiessens, Debbie Horsten, Sterre Rechtuijt, Sietske Sikkes, Frans van Poppel, Hanne Meijers-Heijboer, Marc Hulsman, Philip Scheltens. European Journal of Epidemiology. 2018 Oct 25.
Nadat we in 2013 begonnen zijn met het 100-plus Onderzoek hebben we de eerste jaren vooral geïnvesteerd in het opbouwen van de groep 100-plussers. Daarnaast is het onderzoek uitgebreid, bijvoorbeeld door ook kinderen en partners te includeren in het onderzoek. In deze eerste publicatie beschrijven we het 100-plus onderzoek zoals het nu loopt, onze doelstellingen, hoe we het cohort van 100-plussers opbouwen, welke data we verzamelen, en wat we van plan zijn met al deze data te bereiken.
Ganz AB, Beker N, Hulsman M, Sikkes S, Netherlands Brain Bank, Scheltens P, Smit AB, Rozemuller AJM, Hoozemans JJM, Holstege H. Acta Neuropathol Commun. 2018 Jul 23;6(1):64.
Een tweede studie betreft de analyse van de eerste 40 breinen die de 100-plussers na hun overlijden doneerden aan ons onderzoek. We hebben gekeken in hoeverre de breinen van de 100-plussers eiwit ophopingen vertnen die verband houden met neurodegeneratieve ziektes, waaronder de ziekte van Alzheimer. We zagen dat ophopingen van deze eiwitten veelvuldig voorkomen bij 100-plussers. Deze ophopingen bleken voorspellend te zijn met een minder goede hersenfunctie. Concluderend: terwijl de 100-plussers helder van geest zijn gebleven tot op een zeer hoge leeftijd zien we toch dat er verschillende hoeveelheden ziekte-gerelateerde eiwit-ophopingen in hun hersenen voorkomen, waarvan sommige voorspellend zijn voor hersenfunctie.
Niccolò Tesi, Sven J van der Lee, Marc Hulsman, Iris E Jansen, Najada Stringa, Natasja van Schoor, Hanne Meijers-Heijboer, Martijn Huisman, Philip Scheltens, Marcel J.T. Reinders, Wiesje M. van der Flier, Henne Holstege. Eur J Hum Genet. 2018 Sep 26.
Op basis van de behaalde leeftijden van broers en zussen van de 100-plussers konden we berekenen dat deze flink ouder werden dan de mannen en vrouwen uit hetzelfde geboortejaar. Hieruit konden we opmaken dat erfelijke factoren hierbij een rol spelen. Maar welke factoren verband houden met de processen die nodig zijn om de hersenen langdurig gezond te houden is nog onduidelijk. In deze publicatie laten we zien, voor de tot nu toe bekende genetische factoren, hoe het erfelijk materiaal er bij 100-plussers anders is dan voor een jongere populatie, of voor mensen met dementie. Kort gezegd zien de dat 100-plussers verrijkt zijn met erfelijke factoren die beschermen tegen dementie, en juist verarmd zijn met erfelijke factoren die het risico op dementie verhogen. Een interessante bevinding van deze studie is dat de verrijking of verarming niet gelijk is voor alle erfelijke factoren. Vooruitlopend op een andere publicatie: we zien dat vooral de erfelijke factoren die verband houden met het afweersysteem anders aanwezig zijn bij de 100-plussers: oftewel: een goed afgesteld afweersysteem is de belangrijkste factor om oud te kunnen worden zonder dementie.
Nina Beker, Sietske Sikkes, Marc Hulsman, Ben Schmand, Philip Scheltens, Henne Holstege. bioRxiv.
In deze studie hebben we gekeken naar hoe goed de breinen van de 100-plussers op hun extreme leeftijd nog functioneren, door een batterij aan neuropsychologische testen af te nemen. Echter zijn de scores van de 100-plussers niet altijd goed te interpreteren, want, wat is nu precies de norm voor het functioneren van een 100-plusser? Hierover was weinig bekend. Onze groep 100-plussers zonder dementie is de ideale groep om normatieve data te maken over het functioneren van 100-plussers. Deze data kan in de toekomst gebruikt worden om te kijken of een 100-plussers nog helder is, of dat de cognitieve prestaties toch aanleiding geven om te denken aan achteruitgang.
Holstege H, Pfeiffer W, Sie D, Hulsman M, Nicholas TJ, Lee CC, Ross T, Lin J, Miller MA, Ylstra B, Meijers-Heijboer H, Brugman MH, Staal FJ, Holstege G, Reinders MJ, Harkins TT, Levy S, Sistermans EA. Genome Res. 2014May;24(5):733-42.
den Dunnen WF, Brouwer WH, Bijlard E, Kamphuis J, van Linschoten K, Eggens-Meijer E, Holstege G. Neurobiol Aging. 2008Aug;29(8):1127-32.
Del Tredici K, Braak H. Neurobiol Aging. 2008 Aug;29(8):1133-6.
Giannakopoulos P, Bouras C, Hof PR. Neurobiol Aging. 2008Aug;29(8):1137-9.
Price JL. Neurobiol Aging. 2008 Aug;29(8):1140-2.